Procedury ustawienia wysokościomierza

1. Na ziemi pilot ustawia wysokościomierz według opublikowanej w depeszy METAR lub podanej przez kontrolera wartości QNH (czytaj „kiu en eicz”).

Wysokościomierz

2. Przy wznoszeniu, po przekroczeniu wysokości przejściowej (transition altitude) należy przestawić wysokościomierz na QNE (1013,25 mb lub 29,92 in Hg). Dla odróżnienia stosowanego ciśnienia przed osiągnięciem wysokości przejściowej określa się wysokość, a powyżej podaje się poziom lotu (flight level – FL). O poziomach lotu – czytaj niżej.

3. Przy zniżaniu, po minięciu poziomu przejściowego (transition level) [zwróć uwagę – poziom, nie wysokość – do tego momentu posługujemy się poziomami] należy nastawićQNH podane przez kontrolera.

Procedury ustawiania wysokościomierza

Poziom lotu – Flight Level

Definicja formalna: „powierzchnia baryczna o określonym ciśnieniu oddzielona od innych takich powierzchni o określoną różnicę ciśnienia i odniesiona do specyficznej wartości ciśnienia zwanego ciśnieniem standardowym”.

Mniej formalnie – nominalna wysokość w odniesieniu do poziomu morza odczytana przy ustawieniu wysokościomierza na standardowe ciśnienie, wyrażona w setkach stóp. Czyli FL330 to nominalnie 33000 stóp nad poziomem morza przy użyciu ustawienia standardowego ciśnienia (1013,25 mb / 29,92 in Hg).

Wysokość przejściowa, poziom przejściowy, warstwa przejściowa

Wysokość przejściowa znajduje się poniżej poziomu przejściowego. Obszar pomiędzy poziomem przejściowym a wysokością przejściową to warstwa przejściowa (transition layer).

W USA i Kanadzie wysokość przejściowa to 18000 stóp, a poziom przejściowy jest zależny od ciśnienia. FL180 dla QNH wyższego niż 1013,25 / 29,92 lub FL185 dla niższego. W wyjątkowych przypadkach (bardzo niskiego ciśnienia QNH) stosuje się FL190.

W Europie wysokość przejściowa jest ustalana odpowiednio do najwyżej położonych punktów na obszarze danego FIR (Flight Information Region – region w przestrzeni powietrznej) i przyjmuje wartości od 3000 stóp w górę.

W Polsce obowiązującą wysokością przejściową jest 6500 stóp.

Odpowiednio do ciśnienia dobiera się poziom przejściowy – w Polsce zwykle FL80 lub FL90 (przy niskim ciśnieniu).

Konsekwencje niepoprawnego nastawienia wysokościomierza

Generalnie błędy ustawienia wysokościomierza można podzielić na trzy kategorie:

1. błędne ustawienie wartości,
2. błędne odczytanie / wysłuchanie wartości i ustawienie takiej wartości,
3. nieprzestawienie ciśnienia podczas przekroczenia wysokości / warstwy przejściowej.

W przypadku ustawienia błędnego QNH największe ryzyko polega na możliwości wypadku spowodowanego kontrolowanym lotem ku ziemi (CFIT – controled flight into terrain), czyli rozbiciem sprawnego samolotu o ziemię ze względu na zbyt długie zniżanie. W 1995 Learjet, którego pilot najprawdopodobniej nie przestawił ciśnienia z QNE na QNH wpadł do morza podczas nocnego podejścia do lądowania w Masset, w Kanadzie.

Drugim zagrożeniem jest zmniejszenie separacji (a w najgorszym przypadku zderzenie) między samolotami, które stosują inną korektę wysokości (inne ustawienie wysokościomierza).

1mb = 30 stóp

Należy pamiętać, że błąd nastawienia jednego milibara to błąd wskazania o 30 stóp wysokości. Analizując konsekwencje nieprzestawienia ciśnienia przy zniżaniu do lądowania można posłużyć się (rzeczywistym) przykładem incydentu z 2005 roku. Załoga MD-11 nie ustawiła QNH 974mb i zniżała z ustawionym QNE 1013,25. W konsekwencji zniżanie do 2000 stóp zakończyła na 830 stopach nad poziomem morza (tylko 718 stóp nad poziomem terenu). Pomimo widocznego oświetlenia pasa załoga pozostała nieświadoma błędu do momentu kiedy kontroler nie zwrócił uwagi na nieprawidłową wysokość. Nietrudno sobie wyobrazić, że podobnie 10 lat wcześniej wyglądała sytuacja Learjeta i przewidzieć konsekwencje dalszego zniżania.