[Vatsim #3] Who is who – czyli z kim rozmawiać?

Z którym kontrolerem połączyć się w sieci Vatsim?

King Air na podejściu do Lublina – Sceneria Drzewiecki Design

Komunikacja na Vatsim – jak działa?

Komunikacja w sieci Vatsim odbywa się głosowo lub tekstowo za pośrednictwem programu – klienta Vatsim (w pierwszym tekście polecałem vPilota). vPilot śledzi częstotliwości ustawione w panelu radia samolotu, którym lecimy w FSX (P3D) i pozwala nam się odezwać do kontrolera, którego częstotoliwość akurat mamy ustawioną.

Tu jeszcze dodam, że vPilota do komunikacji głosowej należy odpowiednio ustawić w konfiguracji wskazując głośniki lub słuchawki oraz mikrofon i wybierając klawisz push-to-talk, który będzie aktywował mikrofon.

Pozycję kontrolerów

Listę możliwych stanowisk kontrolerów, informatorów i innych wypisałem wraz z polskimi tłumaczeniami w tekście o Komunikacji. Jeśli chcecie sprawdzić jakie stanowiska są używane na danym lotnisku – możecie sięgnąć do AIP (rejestracja jest darmowa). W dokumencie tekstowym każdego lotniska znajdziecie listę pozycji dla tego lotniska.

Tak to wygląda w Poznaniu i w Warszawie.

Bez zaglądania do AIP takie informacje możecie znaleźć też na stronie PL-VACC (polski oddział Vatsim) w zakładce Lotniska -> Pozycje ATC.

Strony lokalnych oddziałów Vatsim takie informacje czasami zawierają, czasami nie. Warto wyrobić sobie nawyk zaglądania do AIP. Przykładowo w Norwegii łatwiej znaleźć tę informację w AIP niż na stronie Vatsim Scandinavia.

Format, jak widać na załączonym obrazku, jest podobny.

Analogicznie w AIP i na niektórych stronach VACC można znaleźć listę pozycji kontrolerów obszaru.

Za co odpowiada Radar, za co Zbliżanie, za co…

Mam poczucie, że jeśli chcesz się zalogować wkrótce do sieci Vatsim to powinieneś już to wiedzieć. Dlatego to omówienie będzie mocno skrócone – potraktuj je jako narzędzie weryfikacji tego co wiesz, a nie jako podstawowe źródło informacji (które musisz wyszukać w sieci, jeśli wymagają uzupełnienia).

Delivery, Ground, Wieża

Delivery to kontroler odpowiedzialny za wydawanie zezwoleń na lot. Jeśli jest na lotnisku – do niego odzywasz się w pierwszej kolejności.

Ground odpowiada za ruch naziemny. Od rozpoczęcia kołowania do punktu zatrzymywania przed pasem startowym. Jeśli nie ma Delivery – Ground wydaje zezwolenia na lot. Zwróć uwagę, że Delivery i Ground w języku polskim zachowują anglojęzyczne nazwy.

Wieża – odpowiada za drogi startowe i przestrzeń powietrzną w strefie kontrolowanej lotniska (CTR). Jeśli na lotnisku nie ma stanowisk Delivery lub Ground – odpowiada również za zezwolenia i ruch na ziemi. W nielicznych sytuacjach Wieża odpowiada za ruch w małym TMA.

Znów – to już powinieneś wiedzieć, ale jeśli pojęcia takie jak CTR, TMA Ci nic nie mówią – skrócona informacja.

CTR to przestrzeń kontrolowana lotniska. Jest niewielka (zwykle sięga na kilka mil od lotniska – często ma kształt prostokąta – jest dłuższa na kierunku pasa) i sięga do wysokości 1500-2000 tysięcy stóp nad lotniskiem (czasem więcej).

TMA to rejon kontrolowany lotniska (lub kilku lotnisk – np. Okęcie i Modlin znajdują się pod TMA Warszawa). Jest większa – w najwyższych partiach rozciąga się na dziesiątki mil od lotniska. Sięga do kilku, kilkunastu tysięcy stóp (lub więcej – Warszawskie TMA sięga FL225 czyli ok. 22 500 stóp).

Kontrola zbliżania (a także przyloty, odloty, director)

Odpowiada za ruch w TMA – przede wszystkim obsługuje przylatujące i odlatujące samolotu. I oczywiście ruch przecinający tę przestrzeń kontrolowaną.

Kontrola obszaru – radar, centrum, kontrola

Odpowiada za ruch w obszarze kontrolowanym. Czyli (upraszczając nieco) w przestrzeni kontrolowanej innej niż CTR, TMA i podobne wyznaczone przestrzenie.

Vatsim – kontrola top down

Obsadzenie wszystkich pozycji entuzjastami byłoby niemożliwe. Dla tych entuzjastów też na ogół nudne – na Vatsim nie ma takiego ruchu, który wymagałby tak dużej obsady. Dlatego stosuje się zasadę „top down”, czyli pozycje wyższe odpowiadają za obowiązku pozycji niższych.

Jeśli nie jest obsadzona pozycja niższa – należy łączyć się z pozycją wyżej

Wieża odpowiada za obowiązki pozycji Ground i Delivery kiedy ta nie jest obsadzona (zresztą podobnie jest w rzeczywistości).

Zbliżanie odpowiada za obowiązki wieży jeśli ta nie jest obsadzona (i w konsekwencji poprzedniego zdania – za obowiązki Ground i Delivery).

Radar odpowiada za wszystkie obowiązki na lotniskach kontrolowanych poniżej swojego obszaru.

Przykłady z Polski

Lot z Krakowa do Gdańska. Zalogowany jest kontroler zbliżania w Krakowie. Pilot będzie się kontaktował z kontrolerem zbliżania od zalogowania (prośba o zezwolenie na lot i kolejne) do momentu opuszczenia TMA Kraków.

Lot z Krakowa do Gdańska. Zalogowany jest kontroler Kraków Wieża i Gdańsk Zbliżanie. Pilot będzie się kontaktował z kontrolerem na wieży od zalogowania (znów – zezwolenie na lot, uruchamianie, kołowanie, start) do momentu opuszczenia CTR (czyli zaraz po starcie). Z Gdańsk Zbliżanie nawiąże kontakt przed wlotem do gdańskiego TMA.

Lot z Krakowa do Gdańska. Zalogowany jest Warszawa Radar i Gdańsk Wieża. Pilot nawiąże kontakt z Warszawa Radar po zalogowaniu (znów – wszystkie zezwolenia na lotnisku początkowym) i będzie z kontakcie z Warszawa Radar aż do momentu przekazania łączności do Gdańsk Wieża (więc Warszawa Radar będzie tu sprawował rolę Wieży i Zbliżania w Krakowie oraz Zbliżania w Gdańsku).

FSS

Od zasady top-down jest jeden wyjątek. Kontrolerzy kilku obszarów, którzy kontrolują jedynie samoloty na wysokościach przelotowych (oznaczenie pozycji – FSS) nie odpowiadają za TMA i lotniska kontrolowane poniżej.

Tu też znajdzie się wyjątek od wyjątku – podobno jakiś FSS w Azji zapewnia taką obsługę.

Kody pozycji kontrolerów

Dobrze. To jak przełożyć kody oznaczające pozycje (te, które widzicie w Vatsinatorze i te, które zobaczycie w vPilot) na właściwe nazwy, których użyjecie w komunikacji?

Oznaczenie kodowe np. EPKK_T_APP

Kod pozycji składa się z trzech elementów:

• lokalizacji (EPKK)
• prefixu pozycji (T)
• oznaczenia pozycji (APP)

Lokalizacja to kod lotniska lub kod FIRu w klasyfikacji ICAO. Czyli Gdańsk – EPGD, Juneau na Alasce to PANC, a Bornholm to EKRN. W przypadku TMA obejmujących kilka lotnisk – TMA zwykle jest oznaczone kodem największego EPWA dla warszawskiego TMA, EPKK dla Krakowskiego (Kraków i Katowice).

Prefix pomaga rozróżnić kilku kontrolerów zalogowanych w tym samym miejscu na takiej samej pozycji. Przykładowo przy dużym ruchu w warszawskim TMA mogą się zalogować dwaj kontrolerzy: EPWA_S_APP i EPWA_N_APP. Pozycje równoległe mogą być też oznaczone numerami. Jeśli zalogowanych jest kilku kontrolerów – w ich opisie znajdziecie informacje, który odpowiada za którą część przestrzeni. Z tą sytuacją najczęściej spotykam się w północnych Niemczech gdzie dwóch kontrolerów obsługuje sektor podzielony na wschód i zachód. Raz widziałem tam trzech kontrolerów obszaru (wschód, zachód i trzeci do obsługi samolotów na dużej wysokości). Opisy wyjaśniały wszystko. Każdy z kontrolerów w takiej sytuacji pracuje na innej częstotliwości.

Inną sytuacją są prefixy T i X. T – kontroler szkolący się. X – instruktor. Kontrolerzy też się muszą szkolić.

Prefix jest nieobowiązkowy. Wiele pozycji nie zawiera środkowej litery.

Pozycja. Na Vatsim stosuje się siedem oznaczeń pozycji:

• DEL – Delivery
• GND – Ground
• TWR – Wieża (tower)
• APP – Zbliżanie (approach i inni kontrolerzy TMA – director, departure itd)
• CTR – Kontrola obszaru
• FSS – Kontrola obszaru dla dużych wysokości kiedy lokalny kontroler obszaru nie jest zalogowany

Nazwy pozycji

Tu będzie trochę zamieszania. Co to jest „Warszawa Radar”? Pozycja kontrolera obszaru. A Tallin Radar? Zbliżanie.

Kontrolerzy obszaru na ogół mają w nazwie:

• Radar
• Control
• Center

Zbliżanie ma na ogół w nazwie Approach (Zbliżanie), choć czasem pojawia się Radar (trochę zaszłość historyczna po podziale na kontrolę radarową i proceduralną – ale w Estonii zostało), ewentualnie pojawiają się nazwy innych pozycji w TMA (Departure i Director). Możliwości:

• Approach / Zbliżanie
• Arrival
• Departure / Odloty
• Radar
• Director
• Final

Niżej już jest łatwiej. TWR to zawsze Tower czyli Wieża, GND to zawsze Ground, a DEL to zawsze Delivery.

Gdzie znaleźć nazwę pozycji, z którą się łączymy?

Nazwa pozycji jest najczęściej dostępna w opisie kontrolera. Jeśli przeglądasz sieć przez Vatsinator – trzeba wejść w szczegóły pozycji.

Na przykład na prezentowanej wczoraj ilustracji pokazywałem mocno niestandardowy przykład EDDP_APP, który będąc lipskim zbliżaniem nosi nazwę Munich Radar.

Taką samą informację można wyświetlić w vPilocie klikając dwukrotnie na nazwę kontrolera. Informacja wyświetli się w oknie czatu.